De toekomst van het arbeidsongeschiktheiddstelsel
Een podcastserie van Robidus
Het Nederlandse arbeidsongeschiktheidsstelsel staat onder druk. In deze podcastserie onderzoeken we wat er nodig is om het stelsel toekomstbestendig te maken – voor werkgevers, werknemers én de uitvoering.
Aflevering 1: Van WAO tot WIA naar Wat nu?
Is het tijd om het stelsel op de schop te nemen?
In deze eerste aflevering bespreken Guido Louw (directeur Financial Services) en Denise Dekker (Business Unit Manager) van Robidus:
- hoe het huidige WIA-stelsel is ontstaan,
- waar het vandaag knelt,
- en wat er nodig is voor morgen.
Van Lubbers’ “Nederland is ziek” tot de voorstellen die nu op tafel liggen: deze aflevering brengt je volledig op de hoogte.
Samenvattingen per aflevering
Lees hier de samenvattingen van de gepubliceerde afleveringen.
Samenvatting van aflevering 1
In deze aflevering van Wat Werkt, bespreken Guido Louw (Directeur Financial Services) en Denise Dekker (Business Unit Manager) of het Nederlandse arbeidsongeschiktheidsstelsel op de schop moet. De podcast behandelt drie hoofdthema’s: waar het stelsel vandaan komt, wat de huidige uitdagingen zijn, en wat er nodig is voor de toekomst.
1. Achtergrond van het stelsel
Het huidige WIA-stelsel (Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen) is ontstaan als reactie op de massale arbeidsongeschiktheid in de jaren ’90. Toenmalig premier Lubbers zei: “Nederland is ziek,” wat leidde tot hervormingen. De focus verschoof van inkomensbescherming (WAO) naar activering (WIA), waarbij gekeken wordt naar wat mensen nog wél kunnen.
2. Huidige situatie en uitdagingen
Hoewel het stelsel veel goeds heeft gebracht, zoals meer betrokkenheid van werkgevers en stimulering van werkhervatting, zijn er nu grote knelpunten:
- Complexiteit en onduidelijkheid, met name over rechten en plichten binnen de WIA.
- Hardheden in de wet, zoals de 35%-grens voor uitkeringsrecht.
- Onvoldoende uitvoerbaarheid, vooral bij het UWV door personeelstekorten en lange wachttijden voor keuringen.
Korte termijn-oplossingen, er wordt gesproken over “pleisters” als de 60-plus-maatregel en praktijkkeuringen, maar deze lossen de kernproblemen niet op.
3. Toekomst van het stelsel
Volgens Denise en Guido moet vooral de uitvoerbaarheid centraal staan. Rapporten zoals het OCTAS-rapport benadrukken drie pijlers voor de toekomst:
- Uitlegbaarheid: minder gepercipieerde complexiteit.
- Uitvoerbaarheid: de praktijk moet het aankunnen.
- Betaalbaarheid: aanpassingen brengen kosten met zich mee.
Guido stelt dat de WIA in de basis niet complex is, maar dat schrijnende situaties vaak te maken hebben met de combinatie van regelingen en toeslagen buiten de WIA om.
Conclusie
Het stelsel hoeft niet volledig op de schop, maar wél fundamenteel verbeterd in de uitvoering. De focus moet verschuiven van symptoombestrijding naar structurele oplossingen, waarbij duidelijkheid, werkbaarheid en houdbaarheid vooropstaan.
Waarom deze serie?
Het aantal WIA-aanvragen stijgt, de beoordeling staat onder druk en de uitvoerbaarheid piept en kraakt. In 2024 zijn er drie scenario’s voorgesteld om het stelsel eenvoudiger en houdbaarder te maken.
In deze serie gaan we in op die scenario’s én op de grotere vragen daarachter. Hoe houden we het stelsel betaalbaar? Wat is nog rechtvaardig? En wat vraagt dit van werkgevers, werknemers en de uitvoering?
Nieuwe afleveringen volgen binnenkort. Abonneer je op onze podcast of houd deze pagina in de gaten.
